[Notes de lecture et réflexions]

Informations générales
  • TD51.117
  • [Notes de lecture et réflexions]
  • [Notes sur] *Jésus-Christ*.
  • Orig.ms. BN11, pp. 11-27; T.D. 51, pp. 117-123.
Informations détaillées
  • 1 AUGUSTIN
    1 CORPS DE JESUS-CHRIST
    1 ENFANTS
    1 ETERNITE
    1 JESUS-CHRIST
    1 JESUS-CHRIST CHEF DE L'EGLISE
    1 LOI ANCIENNE
    1 LOI DIVINE
    1 NATIVITE
    1 REGNE
    1 THOMAS D'AQUIN
    1 UNION A JESUS-CHRIST
    1 VOIE UNITIVE
    2 ADAM
    2 METASTASE
    2 MOISE
    2 VIRGILE
  • vers 1843-1844
La lettre

[1] Union à Dieu par Jésus-Christ.

Jésus venait de dire à ses apôtres, je ne boirai plus du fruit de cette vigne, et montant au Jardin des Olives, il poursuit: Ego sum vitis vera, et Pater meus agricola est. Il faut considérer comment notre divin Maître s’établit d’abord la vigne unie à ses sarments, et le père de famille cultivant cette vigne et retranchant toute branche qui ne produit pas de bons fruits. Omnem palmitem in me non ferentem fructum, tollet eum. Remarquez in me. Et omnem qui fert fructum, purgabit ut fructum plus afferat. Pour vous, vous avez été nettoyés à cause des paroles que je vous ai adressées: Jam vos mundi estis, propter sermonem quem locutus sum vobis. Que faut-il donc faire? Il faut toujours rester uni à Jésus-Christ, Manete in me, et ego in vobis.

[2] Noël.

Ecco in luce l’orrore cangiato,

Ecco l’alba del giorno bramato,

Ecco aperti degli astri il sentier…

Pace, ô mortali. Il primo padre, e vero,

Tutta con se l’umanità ravvolse

Nella sua colpa antica,

Come pianta talor ne germi accolse

Il visio del terren che la nutriva,

Ma la pietà maggiore

De’ vostri falli al Dio delle vendette

L’imminenti Saïtte Svesse di mano te ne placo lo sdegno.

Metastase.

Si autrefois Moïse au sortir de ses entretiens avec le Seigneur avait reçu un reflet si vif de la majesté divine qu’il était obligé de cacher son visage aux enfants d’Israël, doit-on s’étonner que le Fils de Dieu venant converser avec les hommes, cache les rayons de la lumière éternelle sous le voile de l’humanité?

Le voilà celui que la foi des patriarches découvrit dans les ombres de la loi ancienne, celui qu’ils saluèrent de loin; le voilà celui que les prophètes annoncèrent dans leurs chants d’espérance.

Il viendra sur la terre, mais pour mourir, car la vie telle que le péché la fait n’est qu’une mort commencée.

[3] Jésus-Christ terme de la loi.

Lex per Moysen data est, gratia vero et veritas per Jesum Christum facta est. Montrer que la loi ne suffit pas.

Scrutamini scripturas…, et illae sunt quae testimonium perhibent de me.

Qui per charitatem servit, libere servit, et sine miseria obtemperans Deo, cum amore faciendo quod docetur, non cum timore quod cogitur. (S. Aug.).

Voluntas Dei, ipsa est lex Dei.

Plenitudo ergo legis, est dilectio. (Rom. XIII, 10).

Voir toute la page 1916 du tome 4 de S. Aug.

Lex itaque ista intelligenda est, de qua dicit Apostolus: plenitudo legis charitas. Haec enim a sanctis, quorum ex ore non aufertur verbum veritatis, hoc est ab ipsa Christi Ecclesia, custodietur non solum in hoc saeculum, hoc est donec finiatur hoc saeculum, sed etiam in alterum quo appellatur saeculorum saecula. Neque enim praecepta legis, sicut hic etiam ibi accepturi sumus, quae custodiamus, sed ipsam legis ut dixi plenitudinem, sine ullo peccandi timore servabimus, quia et Deum plenius cum viderimus, amabimus, et proximum, quia Deus erit omnia in omnibus, nec falsae cuiquam de proximo suspicioni erit locus, ubi nullus ulli erit occultus. (S. Aug.).

Finis autem legis dicitur, non quia consumit, sed quia perficit.

In via testimoniorum delectatus sum, sicut in omnibus divitiis.

Sur quoi saint Augustin: Procul dubio via testimoniorum Domini Christus est, quaeremus legem Dei, hoc est veritatem Dei… (S. Aug.).

Lex tua veritas.

Tempus faciendi, Domine, dissipaverunt legem tuam. Quand le temps découvert par le prophète est arrivé, Jésus opère.

Cum lex non justificat imprime de praevaricatione, convictum mittit ad justificantem Deum, atque ita justitiae Dei reddit testimonium. Prophetae vero testimonium perhibent justitiae Dei, annuntiando Christum, qui factus est nobis sapientia a Deo, et justitia, et sanctificatio, et redemptio. (S. Aug.).

Lex data est, ut gratia quaereretur; gratia data est, ut lex impleretur… Justitia autem Dei per fidem Jesu Christi, hoc est per fidem qua creditur in Christum. Sicut autem ista fides Christi data est, non qua credit Christus, sic et illa justitia Dei, non quo justus est Deus: utrumque enim nostrum est, sed ideo Dei et Christi dicitur, quod ejus nobis largitate donatur. (S. Aug.).

Quod mandatum si fit timore poenae, non amore justitiae, serviliter fit, non liberaliter, et ideo non fit. Mors enim fructus est bonus, qui de charitatis radice non surgit; porro autem si adsit fides, quae per dilectionem operatur, incipit cor delectari lege Dei secundum interiorem hominem: quae delectatio non litterae sed spiritus donum est (S. Aug.); etiam si alia lex in membris adhuc repugnat legi mentis, donec in novitatem quae de die in diem in interiore homine augetur, tota vita mutata pertranseat, liberante nos de corpore mortis hujus gratia Dei per J.C.D.N. (S. Aug.).

Condelector legi Dei secundum interiorem hominem… Ista condelectatio legi Dei secundum interiorem hominem, de magna nobis venit gratia Dei. In ea quippe interior homo noster renovatur de die in diem, cum in eo proficit perseveranter: non enim timor est torquens, sed amor libens: ibi sumus veraciter liberi, ubi non delectamur inviti. (S. Aug.).

Il fallait que le Christ naquît d’une vierge, pour qu’il n’y eût pas la transmission du péché originel.

Pro nobis peccatum fecit, hoc est: factus est pro peccatis sacrificium. Si l’on demande: pourquoi Jésus-Christ est-il né enfant. Huic propositioni respondemus… Christus ideo talis, quia ut de peccato damnaret peccatum, natus est in similitudinem carnis peccati. (St Aug.).

[4] Adam et Jésus-Christ.

Prima est enim (gratia) qua fit, ut habeat homo justitiam, si velit: secunda ergo plus potest, qua etiam fit ut velit, et tantum velit, tantoque ardore diligat, ut carnis voluntatem contraria concupiscentem voluntate spiritus vincat. (St Aug. p. 767). Voir pour les grâces qu’avait Adam, la p. 767, t. X.

Adam dans le paradis terrestre était heureux, mais non comme les saints. Faire ressortir la puissance du libre arbitre en Adam. Nous étions tous un seul en Adam, quand il a péché.

L’un créé, l’autre né sans la concupiscence; l’un pouvait ne pas pécher, l’autre ne pouvait pas pécher. Sine carnis concupiscentia factus ille, natus iste. Ille potuit non peccare, non sicut iste peccare non potuit. (Aug. 1334).

La justice de Dieu étant donnée, je connais la gravité du péché d’Adam par la gravité du supplice.

Quel mal ont fait les enfants pour être soumis à la souffrance, à la mort? à moins que vous ne disiez que c’est une fatalité, mais il n’y a plus de morale.

Mais toujours nous avons conservé le libre arbitre. (p. 1346).

Deux immortalités: celle par laquelle on peut ne pas mourir, celle par laquelle on a le privilège de ne pouvoir mourir.

La mort rendue précieuse par Jésus-Christ: Pretiosa in conspectu.

Bonos quidem fecit (infantes), quia omnis natura in quantum natura est, bona est. (1372).

Justum enim erat, ut imago Dei nullo fuscata et obsoleta peccato, tali insereretur corpori, quamvis de terrena materia creato atque formato, ut ei de ligno vitae subministrata vivendi stabilitas remaneret. 1376.

Poterat autem etiam hoc donare credentibus, ut nec istius experirentur corporis mortem; sed si hoc fecisset, carni quaedam felicitas adderetur, minueretur autem fidei fortitudo. 66. On peut ajouter, l’occasion du mérite serait enlevée.

La honte dans nos corps.

S’il n’y a pas dégradation, pourquoi ces révoltes de la chair, pourquoi rougissez-vous de penser au mariage?

Infantumque animae flentes in limine primo. Virgile.

Deus creavit hominem de terra et secundum se vestivit eum virtute. Ecl. 17, 1. L’homme tiré de la terre, voilà pour la nature; l’homme revêtu de vertu, voilà pour la grâce; quand le vêtement de vertu se retire, la nature seule reste, c’est-à-dire la poussière.

[5] Divinité de Jésus-Christ.

Ipse est qui post me venturus est, qui ante me factus est. – Pater meus usque modo operatur, et ego operor – et le reste. Ego autem testimonium habeo majus. Joannes, 36, 5. Direz-vous, mais je ne crois pas aux miracles.

[6] Amour de Jésus-Christ.

Sicut Moyses exaltavit serpentem in deserto, ita exaltari oportet filium hominis.

[7] Jésus-Christ chef de l’Eglise.

Voir le psaume 98 par S. Aug. Quaestio certe inter nos versatur, ubi sit Ecclesia, utrum apud nos, an apud illos. Quae utique una est, quam majores nostri catholicam nominarunt, ut ex ipso nomine ostenderent, quia per totum est. Secundum totum enim, kath’olon graece dicitur. Haec autem Ecclesia corpus Christi est, sicut Apostolus dicit: Pro corpore ejus, quae est Ecclesia. Unde utique manifestum est, eum qui non est in membris Christi, christianam salutem habere non posse. Membra vero Christi per unitatis caritatem sibi copulantur, et per eamdem capiti suo cohaerent quo est Christus Jesus. Totum igitur quod annuntiatur de Christo, caput et corpus est. Caput est ipse unigenitus Jesus Christus Filius Dei vivi, Ipse Salvator corporis (Eph. V, 23), qui mortuus est propter delicta nostra, et resurrexit propter justificationem nostram (Rom. 4, 25). Corpus ejus Ecclesia de qua dicitur, ut exhiberet sibi gloriosam Ecclesiam, non habentem maculam, aut rugam, aut aliquid hujusmodi (Eph. 5, 27). (S. Aug. de unitate Eccl., cap. I, n. 2).

Totus Christus caput et corpus est. Caput unigenitus Dei filius, et corpus ejus Ecclesia, sponsus et sponsa, duo in carne una. Quicumque de ipso capite, ab scripturis sanctis dissentiunt, etiamsi in omnibus locis inveniantur, in quibus Ecclesia designata est, non sunt in Ecclesia. Et rursus quicumque de ipso capite scripturis sanctis consentiunt, et unitati Ecclesiae non communicant, non sunt in Ecclesia, quia de Christi corpore, quod est Ecclesia, ab ipsius Christi testificatione dissentiunt. (S. Aug. ibid., c. IV, n. 7).

[8] Règne de Jésus-Christ dans le chrétien.

Deum nemo vidit unquam: unigenitus Filius qui est in sinu Patris, ipse enarravit. Cette connaissance, titre de la royauté de Jésus-Christ sur l’intelligence.

Hoc autem judicium, quia lux venit in mundum, et dilexerunt homines magis tenebras quam lucem: erant enim eorum mala opera.

[9] Corps de Jésus-Christ.

Erunt duo in carne una. Sacramentum hoc magnum est, dico autem in Christo et in Ecclesia. L’Eglise et Jésus-Christ n’auront donc qu’une chair, et le corps de Jésus-Christ sera le corps de l’Eglise, Unum corpus multi sumus. Et ailleurs: et de ossibus ejus. En sorte que l’Apôtre semble dire que dans le ciel toute chair semblera élevée à la divinité de la chair de Jésus-Christ, et n’est-ce pas ce que dit saint Thomas, lorsqu’il affirme que par la communion notre chair est transformée au corps de Jésus-Christ?

[10] Eternité.

Filius meus es tu, ego hodie genui te. Quamquam etiam possit ille dies etiam in prophetia dictus videri quo Jesus Christus secundum hominem natus est; tamen hodie quia praesentiam significat, atque in aeternitatis nec praeteritum quidquam est, quasi esse desierit, nec futurum quasi nondum sit, sed praesens tantum, quia quidquid aeternum est, semper est, divinitatis accipitur secundum id dictum: Ego hodie genui te. (S. Aug. in Ps. 3).

Notes et post-scriptum